Onderzoek binnen verkoopproces

Er zijn vele manieren waarop bedrijfsoverdracht kan plaatsvinden. De verschillen zitten hem in de aard van de onderneming, de aard van de koper en de bij de overdracht betrokken partijen hebben vaak ook effect op hoe de overdracht verloopt. U kunt zich voorstellen dat de verkoop aan een familielid voor een heel andere dynamiek zorgt dan bij verkoop aan een concurrent of aan een manager die binnen de onderneming werkt. Ook zal het uitmaken of de onderneming een miljoenenbedrijf is met honderden werknemers in dienst of een kleine onderneming met enkele werknemers. Bij een grote onderneming zullen de overname adviseur, accountant, jurist en fiscalist eerder betrokken worden dan bij een kleine onderneming. Daarbij is wellicht alleen een accountant betrokken.

Als arbeidsrechtjuristen komen wij het regelmatig tegen dat na de overdracht gevolgen duidelijk worden die de ondernemer niet had voorzien en waarbij juridisch advies nodig is om tot een oplossing te komen. Denk daarbij aan personeel dat een arbeidsovereenkomst claimt terwijl het niet de bedoeling was personeel over te nemen, de verplichting een cao toe te passen terwijl de verkoper beweerde dat er geen cao van toepassing was of bestaande rechten van werknemers die veel hogere kosten meebrengen dan verwacht. Het is daarom erg belangrijk om voorafgaand aan de bedrijfsovername, als kopende partij goed onderzoek te doen naar hoe het ervoor staat binnen de over te nemen onderneming. Niet alleen de financiële situatie maar ook ten aanzien van het personeel en alle rechten en plichten die daarmee samenhangen. Personeel is vaak een grote kostenpost voor de onderneming. Tegelijkertijd bepaalt het personeel ook vaak het succes van de onderneming. Daarnaast is het, ook als het niet de bedoeling is om personeel over te nemen, noodzakelijk om te beoordelen of dat wettelijk gezien wel mogelijk is, dan wel hoe er gehandeld moet worden om dit te bewerkstelligen.

Bij een bedrijfsovername of fusie wordt er over het algemeen een onderzoek gedaan naar de boekhouding, ook wel due diligence onderzoek genoemd. Een due diligence onderzoek richt zich op het vaststellen van de juistheid van de aan de koper gepresenteerde informatie en het in beeld brengen van risico’s en kansen van de over te nemen onderneming. Het betreft dus meer dan de financiële cijfers alleen. Hoe diepgaand naar personeel gerelateerde onderwerpen wordt gekeken, is niet gebaseerd op een standaard werkwijze. Elke onderzoeker zal dat op zijn eigen manier doen. Het is echter zeer belangrijk om diepgravend onderzoek te doen naar de rechtspositie van het personeel, hun functioneren en welke gevolgen dat heeft voor de toekomst. Tijdens het due diligence onderzoek naar voren gekomen risico’s, kunnen een aanpassing van de koopprijs tot gevolg hebben.

Arbeidsrechtelijke onderwerpen die OWL Juridisch Advies adviseert te onderzoeken tijdens het due diligence onderzoek:

• Hoeveel werknemers werken er bij de onderneming?
• Zijn er uitzendkrachten, ZZP’ers of freelancers ingehuurd?
• Zijn er buitenlandse werknemers in dienst?
• Welke werknemer heeft wat voor soort contract?
• Zijn er (langdurig) zieke werknemers?
• Zijn er arbeidsgehandicapte werknemers?
• Zijn er werknemers die een risico wat betreft arbeidsongeschiktheid vormen?
• Hoe zit het met het ziekteverzuim?
• Welke arbeidsvoorwaarden zijn er? Daarbij kan gekeken worden naar het loon, loonsverhogingen, bonussen, aandelenopties, vertrekregelingen, vakantiedagen, vakantiegeld, leaseauto’s, mobiele telefoons, laptops ed., (oneigenlijke) kostenvergoedingen, personeelskortingen of andere voordelen, reiskostenvergoedingen enzovoorts.
• Welke toezeggingen zijn aan welke werknemers gedaan? Zoals bijvoorbeeld: over promoties, studies en opleidingen, verlof, arbeidstijdverkorting of –verlenging, salarisverhogingen, bonussen, overplaatsingen, reiskosten(vergoedingen), beëindigingsvergoedingen enzovoorts.
• Zijn er personeelsdossiers met veel waarschuwingen oid, die duiden op lastige werknemers? Zijn er werknemers die slecht functioneren?
• Staan er werknemers op de loonlijst die met sabbatical zijn, ouderschapsverlof of onbetaald verlof genieten?
• Hoe zit het met concurrentiebedingen, studiekostenbedingen, geheimhoudingsbedingen en nevenwerkzaamhedenbedingen?
• Zijn er andere bijzondere afspraken gemaakt met werknemers? Zoals bijvoorbeeld over leningen, voorschotten, borgstellingen of bonussen.
• Hoeveel vakantiedagen staan er per werknemer open?
• Welk verlof is gepland?
• Welke vorderingen heeft het personeel nog op de werkgever?
• Is er in de laatste jaren contact geweest met de Arbeidsinspectie? En zo ja, waarom?
• Lopen er procedures tegen de werkgever?
• Zijn alle belastingen, sociale premies en pensioenbijdragen voldaan en worden vertrekregelingen niet als een Regeling vervroegde uittreding en/of excessieve vertrekvergoeding aangemerkt door de Belastingdienst.
• Welke verzekeringen zijn er voor het personeel afgesloten?
• Is er een pensioenregeling of aanvullende pensioenregeling?
• Welk premiepercentage betaalt de werkgever voor de Werkhervattingskas? Is de onderneming eigenrisicodrager voor de WGA of de Ziektewet?
• Is er een ondernemingsraad en welke regelingen zijn daarmee gesloten?

Het verstrekken van een opdracht aan een externe partij om due diligence onderzoek te doen, is een besluit dat voor advies aan de ondernemingsraad moet worden voorgelegd. Een ondernemingsraad is verplicht als er 50 of meer werknemers binnen de onderneming werkzaam zijn. Daarnaast is het zo dat het informeren van de ondernemingsraad over het voornemen tot bedrijfsovername, in een vroeg stadium moet gebeuren. Het advies dat de ondernemingsraad uitbrengt moet nog van invloed kunnen zijn op het overnameproces. Over het algemeen zal de ondernemingsraad dus al betrokken moeten worden, ver voordat een due diligence onderzoek aan de orde is.